21-րդ դարում ապրելու համար 21-րդ դարի գիտելիքին է պետք տիրապետել:
Այն, որ այս պարզ ճշմարտությունը հասու չէր հայկական իշխանություններին, զարմանալի չէր, բայց որ հասու չէ նաև Պուտինին, ապշեցուցիչ է:
Դեռ սովետի կործանման տարիներին թվում էր, թե Ռուսաստանը հասկացել էր իր հետամնացության, տարածքի, ազգային կազմի, տնտեսական հնարավորությունների ու գեոքաղաքական հավակնությունների անհամապատասխանությունները:
Բայց Պուտինյան տարիները ցույց տվեցին, որ Ռուսաստանը դեռևս ձևակերպված ժամանակակից պետականություն չէ, և ինչպես միջնադարում՝ իր առաջին դեմքերի կամակորության պատանդն է:
Եթե հասարակ ժողովրդի մոտ առկա ցարական մենթալիտետը ընդամենը իներցիոն պատկերացումներ են և ինչ որ առումով ընդունելի, ապա գերտերության կարգավիճակի հավակնություն ունեցող երկրի ղեկավարի ցարականությունը ծիծաղելի մոլագարություն է:
Իշխանությունը մարդուն այլասերող է, անսահմանափակ իշխանությունը՝ նաև խելքահան անող: Համաձայն շրջանառվող լուրերի, Պուտինը միլիարդատեր էլ է: Եթե դատենք ըստ պատմական հազարավոր նախադեպերի, հարստանալուն զուգահեռ, մարդիկ ոչ միայն այլասերվում են, այլ նաև կտրվում իրականությունից և կորցնում առողջ դատողությունը:
Պուտինի դեպքում անձնական գլխապտույտ առաջընթացն ու առողջ դատողության կորուստը համատեղվել են նաև ձեռքում ատոմային կոճակը ունենալու մեծամտությանը:
Եվ մենք փաստորեն գործ ունենք իրականությունից կտրված անձի մեջ կենտրոնացած պետական-քաղաքական ինքնակործան ցինիզմի հետ:
Առօրյա կյանքում նման տիպարները բազմաթիվ են, բայց 21-րդ դարի քաղաքականում՝ ոչ այնքան: Բանն այն է, որ անհաշվենկատ պետական ցինիզմի հակառակ երեսը ինքնասպանությունն է: Նման է, որ Ռուսաստանը գնում է ինքնասպանի ճանապարհով:
Այլապես, ներքին պրոբլեմների նման մեծ հավաքածու ունեցող Ռուսաստանը հազար անգամ կմտածեր, մինչև 50 միլիոնանոց ազգակից հարևան երկրին նվաստացնելն ու որևէ կերպ չհիմնավորված իր ավանտյուրաների առարկա դարձնելը:
Միգուցե Հայաստանի անլեզու հպատակությունն իր քաջալերող դերն ունեցավ Ուկրայինայի հանդեպ էլ նույնն անելու: Բայց այդ դեպքում պետք է ընդունել, որ Պուտինյան մտավոր սնանկությունն ավելի խորն է, քան վերը նկարագրածն է:
Մայդանյան պրոցեսը միգուցե ներկա պահին կոնկրետ հաղթանակի չհասնի էլ, բայց այն արդեն ունի ահռելի արդյունք՝ անվերադարձ թշնամացրել է ուկրաինացիներին հանդեպ Ռուսաստանը: Այն մի նոր գերլարվածություն է ստեղծել Ռուսաստանի ներքին կյանքի համար, որը պոտենցիալն ունի պայթեցնելու երկիրը:
Պուտինը պարտավոր էր հասկանալ, որ ոչ միայն ռուսներ են ապրում Ուկրաինայում, այլ նաև ուկրաինացիներ են ապրում Ռուսաստանում: Եվ որ նրանց տոկոսը շոշափելի է մասնավորապես ռուսական սպայակազմի մեջ:
Եթե առաջներում ռուսների պրոբլեմն աճող մուսուլմանական հատվածն էր և բանակի զինվորական կազմի մուսուլմանացումը, ապա Մայդանի պրոցեսով ռուսներն ահռելի հարցեր են ունենալու արդեն սպայակազմում:
Մայդանով Ռուսաստանը պախարակվելու է աշխարհով մեկ, որովհետև գաղութացման դարն անցել է դեռ 60-70 տարի առաջ՝ Հնդկաստանից անգլիացիների դուրս գալուց հետո:
Հետսովետական տարածքի պրոցեսները ապագաղութացում չէին: Դրանք ինքնակառավարման անցնելու, տեղերում ինքիշխանությունը որպես կայուն պետականություն զարգացնելու պրոցեսներ էին, մեկում հաջող, մյուսում, ինչպես Հայաստանում՝ ինքնակործան:
Մինչև ՄՄ կոչված քաղաքական արկածախնդրության օրակարգ հայտնվելը, Ռուսաստանի միջամտությունը հետսովետական երկրների ներքին պրոցեսներին ինչ որ առումներով նեոգաղութացման սահմաններում էին և համահունչ ներկա աշխարհի սկզբունքներին: Սեպտեմբեր 3-ին Հայաստանի պետականության ոտնահարումով ու Ուկրաինայի հանդեպ ներկա հարկադրանքներով, Պուտինը հատեց տրամաբանականի բոլոր սահմանները և այսուհետ ամեն օր ու ամեն հարցով բախվելու է իր խելահեղության հետևանքներին:
Պուտինն արեց անթույլատրելին՝ Տյուտչեվյան հուզական քառյակի
Умом Россию не понять, Аршином общим не измерить: У ней особенная стать — В Россию можно только верить
մտքերն ամենախելահեղ ձևով մտցրեց քաղաքական կյանք, դարձնելով դրանք ինքնակործանման լծակ:
20-րդ դարը տեխնիկական անննախադեպ զարգացման ու մարդու ազատականացման ժամանակաշրջանն էր:
21-րդ դարն սկսվել էր քաղաքական հանցագործների խելահեղ սանձարձակություններով Իրաքում, ապա Աֆղանստանում ու արաբական աշխարհում՝ քաղաքակիրթ աշխարհից հեռու տարածներում: Խելահեղությունների էստաֆետն այժմ իր վրա է վերցնում Ռուսաստանը՝ ըստ որում, իրացնելու համար հենց իր տարածքում:
Իհարկե, բոլորին է սա ձեռնտու լինելու՝ թե արևմուտքում ու թե արևելքում:
Պյոտրը ստիպված էր արևմտյան առաջավորը բռնի մեթոդներով ներդնել ռուսական իրականություն: Պուտինը 21-րդ դարում բռնություն է անում առաջավորը երկիր մտնել թույլ չտալու համար:
Մայդանյան պրոցեսը ինչ որ մասով իհարկե Ուկրաինայի մասին է, բայց հիմնականում այն Ռուսաստանի մահախոսականն է:
Մեզ այլ բան չի մնում, քան անվտանգ հեռավորությունից ռուսական անխուսափելի կատաստրոֆան դիտելը:
Բայց և հավատը չկա, որ մեր այրերը նույնիսկ դրան են ընդունակ: