Կարծում եմ գաղտնիք չէ, որ բոլոր ընտրացուցակներն են շեֆերի կազմածը: Բայց ես մեծ տարբերություն եմ տեսնում դրանք կազմելու՝ «ժողովրդավարական» մեթոդաբանութանը մոտ լինելու հարցում:
Իմ կարծիքով, իշխանական վերևներից ընդդիմադիր ներքևները տանող առանցքով գնալով կարելի է նկատել, որ կոնկրետ անձի սուբյեկտային, դերային մասնակցությունը համարակալումներին, ներքևներում շատ ավելի է փոքրացել, հավասարվելով առավելագույնը «կահույքի» կարգավիճակի՝ ուր ուզեցել, էնտեղ էլ տեղադրել են, միայն թե ցուցակի թիվն ապահովվի:
Հայտնի է, որ համաձայն ժողովրդավարական սկզբունքների, ցուցակները պետք է կազմվեին կուսակցական համագումարներում՝ կուսակցական դելեգատների կողմից-ռեյտինգային քվեարկությունների մեջոցով:
Դա կուսակցության ժողովրդավար լինելու և կայացվելիք ընտրությունները ժողովրդավարական ստանդարտներին համապատասխան լինելու տարրական պահանջն է:
Հենց կուսակցական համագումարը, այլ ոչ շեֆը, պետք է կազմեր ցուցակը: Համագումարին բոլորը դելեգատները պետք է կարողանային ազատ լինեին անսահմանափակ առաջադրելու և ինքնառաջադրվելու: Այնուհետ պետք է քվեարկվեր ցուցակի ընդհանուր թիվը: Որից հետո այդ համաձայնեցված թվի շրջանակներում համագումարի ամեն մի դելեգատ պետք է կազմեր իր գաղտնի ռեյտինգային ցուցակը: Ցուցակներում նշված բոլոր մասնակիցների ռեյտինգային գումարներով բացարձակ ճշգրտությամբ կկազմվեր վերջնական ցուցակը: ԵՎ միայն այդպիսի լեգիտիմ ցուցակը կարող էր ներկայացվել հանրությանը և ընտրություններին:
Այն, ինչ կատարվել է Հայաստանում այս առումով, միջազգային խայտառակություն է: Ոչ մի ընդդիմադիր ցուցակ կուսակցական համագումարով չի կազմվել: Մենք հրապարակավ ի ցույց ենք դրել աշխարհին, որ Հայաստանում ժողովրդավարոթյան մասին քարանձավային պատկերացումների փուլ է:
Իմ կարծիքով, մաքսիմալ «ժողովրդավարական» է եղել ՀՀԿ ցուցակը: Տեղյակ չեմ, թե քանի հոգի են նախագծել այն, բայց համոզված եմ, որ ամեն մեկն իր տեղը պոկել է մեծ ներքին պայքարով: Ամեն մեկն ապացուցել է շեֆերին ու շրջապատի բոլորին, որ ինքը «զոռով, արյուն-թարախով, զաստավիտով, գնել- բարիշելով, երեսի զոռով, բռունցքը սեղանին խփելով՝ որպես սուբյեկտ է «համարակալվել», ձեռք բերել իր «տեղը»: Եւ այդ գործին բոլորն են մասնակցել /չհաշված արվեստ-գիտություն ու այլ ոլորտների՝ բոլորի հետ համաձայնեցված «չամիչները»/:
Իմ կարծիքով, առնվազն 100 հոգի, իրար դեմ գռմռալով ու ժպտալ-քացի տալ-կրակելը մտքում ունենալով՝ մասնակցել են այդ գործին: Նորմալ է, ամբողջ աշխարհում է այդպես:
Մոտավորապես նույն մոտեցումներով, բայց ավելի փոքր շրջանակով է գործը արվել ԲՀԿ-ում: Սրան էլ ասելիք չունեմ:
ՀԱԿ-ի շեֆի արածն էլ նորություն ու զարմանալի չէր: Տեղյակ եմ դրան արդեն 22 տարի: Բայց զարմանալի էր ՀԱԿ-ի շարքայինների կեցվածքը: Ցնծալի, կոմունիստական հրավառ համաձայնություն՝ հակաժողովրդավար ավանդույթներին: Իրենց գործն է, իրենք դա դրսևորեցին, մարդիկ էլ իրենց վերաբերմունքը կդրսևորեն, թող չկասկածեն:
Ես հույս ունեի, որ Սերժի ազատության աստիճանը շատ ավելի է և ինքը կկարողանա կազմել գոնե արտաքնապես «ուտվող» ցուցակ և կեղծվող ընտրություններով խորհդարան կմտցնի նորմալ մարդկանց, որոնք գոնե մի քիչ երկրի ու պետության համար գործ կանեն:
Բայց նա չկարողացավ դա անել: Զարմանալիորեն, «ժողովրդավարականն» աշխատեց այնտեղ, ուր չպետք է աշխատեր: Օլիգարխ տղերքն իրենց շահի հետևից ընկած՝ ապահովեցին ախպերականի «ժողովրդավարություն», այնտեղ, ուր ամենաքիչն էր պետք : Պարզ է, որ հայկական օլիգարխիկ համակարգը սկսել է հոշոտել ինքն-իրեն, բայց ընդիմությունը փաստորեն ատամներով է կառչած այն պահելու գործում:
Իշխանականը մի կողմ թողնենք, առավել ևս, որ նրանք ամենաքիչն են մեղադրելի կոնկրետ այս հարցում: Ինչ են մտածում ընդիմադիրները նման մոտեցումներով ու վարքով՞:
Տգիտորեն, 10 զոհից ու անփառունակ նվաստացումներից հետո գնացին նախապես վարկաբեկման տանող «երկխոսության»: Լավ, ենթադրենք էն գլխից սխալ շախմատ էր, պարտվեցին- լինում է: Բայց ներկա տգիտությանն ինչպե՞ս վերաբերվել:
Պարոնայք, ով է Ձեզ իրավունք տվել ձեր տգիտությունը համազգային մակարդակ բարձրացնելու ու մի ամբողջ երկիր պախարակելու:
Ո՞վ է Ձեզ իրավունք տվել շինծու մասնակցությամբ կեղծվող ընտրություններ լեգիտիմացնելու այն պարագայում, երբ որևէ մեկը չի կասկածում թե ինչը՝ ոնց է լինելու:
Ընդիմության կազմած ցուցակները թղթի կտորներ են, բայց այնպիսիք, որոնք մեզ պախարակելու են աշխարհով մեկ՝ ցանկացած պահի:
Առաջադրվելով նաև մեծամասնական տարածքներում /բացառությամբ մի քանի իսկապես «կռվող» անհատների/, ընդիմությունը փաստորեն լեգիտիմացնում է նաև այդ հատվածով ընթացող ընտրություն-խեղկատակությունները:
Հաստատուն կյանքի հասած կայուն ժողովրդավարական երկրներում իշխանություն-ընդիմություն հակամարտությունը պատմական խիստ տրամաբանված կտրվածք ունի: Որպես կանոն, ընդիմությունը դա նախկին իշխանությունն է:
Մեր պես՝ դեպի պետական ու հասարակական անկումը գնացող երկրի պարագայում, առողջ ընդիմադիր հատվածը պետք է առաջնորդվի ոչ թե նախորդ- ներկա տրամաբանությամբ, այլ փորձի ամեն փուլում սատարել այդ պահին իրոք նոր մեթոդականով հանդես եկող քաղաքացիական, քաղաքական ուժերին:
Պարտվածը պետք է ինքնասիրություն ունենա հոժարակամ դուրս գալու խաղից, իսկ հակառակվելու դեպքում պետք է դուրս շպրտվի հանրային առողջ հատվածի կոնկրետ քայլերով:
Հարգելի ցուցակագրվածներ, մտնելով նախընտրական ցուցակներ, դուք դառնում եք հասարակական դեմքեր. Իմացեք, ժողովուրդը կարող է և պարտավոր է քննարկել Ձեր դրսևորումներն ու Ձեր պոտենցիալներն ամենի մեջ՝ թե հին, թե նոր և թե սպասվող:
Չնեղանաք, որ ձեզանից ամեն մեկը մարդկանց կողմից միկրոսկոպի տակ դիտարկվի ու քննադատվի ընդհուպ մինչև Ձեր «ազգ ու տակ»: Դա է ժողովրդավարություն կոչված երևույթի ու արժեհամակարգի էությունը:
Ռուսների դիպուկ ասացվածքով՝ Назвался груздем, полезай в кузов!
Ինչևէ, ես որևէ կասկած չունեմ, որ 2012 թվականի Մայիսի 6-ին, երկարատև և անփառունակ տվայտանքներից հետո վերջապես կվախճանվի հայկական դասական, ցուցակային ընդդիմությունն իր բոլոր հին ու նոր սատելիտներով հանդերձ:
Բոլորիս շնորհավորում եմ այդ կարևոր փուլի հաղթահարման առթիվ: